algemeen
Dit fresco valt op door de compositieopzet die parallel loopt met het centrale lijnperspectief. Deze combinatie zorgt ervoor dat het tafereel symmetrisch of spiegelbeeldig van opbouw is, waardoor het uiterst harmonieus overkomt. De lijnen van de marmeren tegels en de lijnen die gevormd worden door de figuren links en rechts, portretten van bekende en minder bekende manichese vrienden van Augustinus, komen samen bij Augustinus, en wel in zijn hart.
specifiek
Augustinus vormt het centrum van deze afbeelding. De lijnen van de marmeren tegels op de vloer en de cassetten in het plafond vormen richtingaanwijzers naar de geleerde. Hij is retor (leraar in de welsprekendheid): een leerling aan zijn rechterhand toont dit duidelijk door zijn open leerboek naar de toeschouwer te draaien.
De fraaie symmetrie van de klassieke zuilen en de medaillons wordt verrassend onderbroken door de doorkijkjes. Links is een stukje Rome te zien met de achterzijde van het Pantheon en rechts de stadsmuur, de piramide van Cestius en het heuvelland dat erachter ligt. Zou de slingerende weg door de heuvels al een verwijzing zijn naar Augustinus’ vertrek uit Rome en zijn reis naar Milaan? Opmerkelijk is ook de aanwezigheid van de hond in de collegezaal. Zouden we hier te maken hebben met een herdershond, dat wil zeggen: met een verwijzing naar Augustinus’ toekomstige pastorale taak binnen de kerk?
Als retor bleef Augustinus slechts één jaar (383) in Rome. Als docent werd hij slecht betaald, terwijl hij in zijn baan als hofredenaar van keizer Valentianus II weinig voldoening vond. De retorica in het laat-romeinse rijk was voor een groot gedeelte verworden tot holle frasen, doelloze spitsvondigheden en mooipraterij.
Tekst : drs. Ger Jacobs
Foto’s : Jan van Lierop, Ger Jacobs, Jan-Martijn van der Werf, en de iconografie op http://www.augustinus.it/iconografia/index.htm.
Met dank aan de Augustijnen van San Gimignano.