algemeen
Dit ernstig beschadigde fresco stelt de afsluitende scène uit de wijdingsdienst van de nieuwe bisschop van Hippo voor. We kunnen dit afleiden uit de aanwezige kerkgangers. De knielende vrouwen zijn feestelijk gekleed in kleurrijke lange gewaden en zij dragen sieraden in het haar. Zij hebben hun kinderen meegebracht, die voorop staan om de zegen te ontvangen. Ook de aanwezigheid van zijn medebroeders, uiterst links, verwijst naar Augustinus’ wijding. Augustinus. De man links op de voorgrond is bisschop Valerius, zijn voorganger en collega in Hippo Regius. Valerius draagt een lange zogenoemde wijsgerige grijze baard, wellicht een verwijzing naar zijn Griekse nationaliteit.
specifiek
Het is jammer dat het fresco aan de rechterzijde ernstig is beschadigd. Daardoor is Augustinus in zijn bisschoppelijk gewaad slechts aan zijn mijter te herkennen. We zien nog wel hoe de zojuist benoemde bisschop met het vredesteken zijn zegen geeft.
In de achtergrond herkennen we Gozzoli’s voorliefde voor de toepassing van een centraal lijnperspectief om de voorstelling diepte te geven. Hier is een echte meester aan het werk: hij laat ons – heel ongebruikelijk – de voorstelling zien vanaf het priesterkoor van de kerk in de richting van het altaar. Dat is handig, want hiermee kon hij de diepte van de kerk maximaal benutten. De lange perspectieflijnen komen samen bij het kruisbeeld op het altaar. Daarmee krijgt niet de nieuwe bisschop, maar de gekruisigde Christus alle aandacht, conform Augustinus’ nieuwe, nederige houding. Vergelijk dit eens met het lijnperspectief in het fresco van Augustinus als retor, waarin de lijnen samenkomen in het hart van de wereldse Augustinus.
Wat in dit fresco bijzonder opvalt, is de grote betrokkenheid van de toeschouwer. Hij beleeft deze gebeurtenis van zo dichtbij, dat hij bijna samen met het volk kan knielen om ook de zegen te ontvangen. Dat de toeschouwer echt dichtbij is, laat bisschop Valerius zien: zijn rechtervoet steekt uit de voorstelling en hangt gedeeltelijk boven de tekstband. Het lijnperspectief correspondeert met de gezagsverhoudingen. De aandacht gaat eerst uit naar de gekruisigde Christus, dan naar de staande figuren (onder anderen de beide bisschoppen en de concelebranten) en ten slotte naar het knielende volk.
Het drieschepige Romaanse kerkgebouw lijkt ontsproten aan de fantasie van de schilder(s) vanwege de merkwaardige zijschepen met hun vlakke plafonds en de afwisseling tussen romaanse en gotische vensters.
Tekst : drs. Ger Jacobs
Foto’s : Jan van Lierop, Ger Jacobs, Jan-Martijn van der Werf, en de iconografie op http://www.augustinus.it/iconografia/index.htm.
Met dank aan de Augustijnen van San Gimignano.