Samenvatting lezing van Rein Vaanhold op 13 november 2010 door Julia van Wel
Rein Vaanhold is prior van de Kruisheren in Uden. De aanslag van 11 september 2001 op de Twin Towers in New York betekent voor velen een keerpunt in de geschiedenis. Wat betekent deze dag voor Rein?
Rein vertelt dat hij op die dag in Rome was, en dat er in zijn leven andere gebeurtenissen zijn geweest die méér impact hebben gehad op zijn (geloofs)leven. Daarover wil hij vertellen en zó een bijdrage leveren aan het z.g. Derde Testament. Schokkend was zijn ervaring in Brazilië toen gemaskerde overvallers de zaal binnenvielen waarin medebroeders met hem samengekomen waren. Op dat moment vielen alle zekerheden weg. Zouden ze het er levend vanaf brengen?
In 1970 was er ook zo’n moment. De Kruisheren verkeerden in een crisis, de tegenstellingen waren enorm. Welke koers moest er gevaren worden, progressief, conservatief, en naar buiten toe open of meer gesloten? Prof. van de Berg en zijn staf werden om hulp gevraagd. Hun advies was: Als u een bedrijf zou zijn, dan adviseren wij u onmiddellijk te sluiten. Uw polarisatie is zeer explosief, maar uw leven drijft op geloven. Probeer elkaar te vinden op het gebied van geloof en spiritualiteit en besef dat er meerdere vormen van er zijn Kruisheer-identiteit bestaan. We namen een bocht in onze geschiedenis: uniformiteit werd pluriformiteit op basis van eenheid van hart en geest. Toen kwam de Regel van Augustinus weer tot leven. Hoe kon ‘eenheid van hart en geest’ opnieuw worden bereikt? Hoe kon men elkaar vinden in elkaars innerlijk? Hoe kon de regel ‘ieder moet krijgen wat hij nodig heeft’ binnen de gemeenschap gestalte krijgen? Samen probeerde men -en uiteindelijk met succes[1]die eenheid van innerlijkheid, broederschap, van elkaar verdragen en accepteren, zich eigen te maken.
Dit op alle niveaus streven naar eenheid met respect voor ieders eigenheid, had ook zijn weerslag op de omgang met andere godsdiensten, m.n. de Islam, die men o.a. in Indonesië tegenkwam. Men stond meer open voor dialoog en acceptatie en bleef gericht op een wij-beleving. Het gaat om een eenheid van hart en geest, en om een emotioneel geraakt zijn in de eigen persoon.
Toen Rein tot overste gekozen werd, kreeg hij de raad mee: blijf jezelf, je wordt gewaardeerd om de persoon die je bent, om de gaven en talenten die jij hebt. Men vond dat in het te kiezen bestuur alle stromingen die eens verdeeldheid brachten, vertegenwoordigd moesten zijn. Daarom schreef ieder op wie voor hem ‘de echte kruisheer was’, wie zich de spiritualiteit van Augustinus zich het best eigen had gemaakt. Zo werd het bestuur gekozen dat bestond uit 13 leden van wie er 4 broeder en 9 priester waren. Ieder probeert nu meer in stilte, contemplatief, zich de spiritualiteit van Augustinus eigen te maken. Men probeert elkaar ‘in de diepte’ te vinden. Discussies hebben plaatsgemaakt voor ‘uitwisseling’. Ook in onze tijd zijn velen in de kerk op zoek naar nieuwe inspiratie. Het advies van Rein is: wees authentiek, spreek en handel vanuit jezelf. Geef woorden aan je eigen geloven. Deel je woorden en belevingen met anderen. En wat je zegt, beleef dat ook. Richt je leven ruim in, en lever niet je persoon in voor de gemeenschap.
Op dit moment hebben de Kruisheren in Uden geen eigen klooster meer, en hun gemiddelde leeftijd is 86 jaar. Velen van hen hebben hun leven lang in Brazilië gewoond. Er worden verhalen en ervaringen uitgewisseld. De eenheid van hart en geest groeit. Door de omstandigheden gedwongen zijn zij afzonderlijk in appartementen gaan wonen, maar blijft het verlangen naar samen dingen doen, zoals samen bidden, eten en geloofsgesprekken voeren. Zestien Kruisheren willen de gemeenschap voortzetten; zij kiezen voor de ontmoeting, betrokkenheid, relaties en verantwoordelijkheid voor elkaar. Voor hen ligt het hoogste gezag bij de gemeenschap, die beslist over de te volgen koers en de in te vullen leiding. Dit in tegenstelling tot onze Kerk bij wie het hoogste gezag bij één persoon ligt, de paus.
Binnen een gemeenschap kun je van een ‘ik’ een ‘wij’-mens worden. Het gaat erom ‘in God’ één te worden van hart en geest. Je bent samen 15 onderweg om ‘in God’ te komen. Daarbij gaat het ook om ieders persoonlijke relatie met God. Tien jaar geleden kwam deze relatie weer centraal in het leven van Rein Vaanhold. Dit als gevolg van de begeleiding bij de verwerking van zijn concentratiekampervaringen. Rein die probleemloos vele jaren priester en 18 jaar Provinciaal van de Kruisheren was, had nu therapie nodig. De psalmen 22 en 23 spraken hem aan. Vanuit ‘het dal van de dood’ tot God schreeuwen ‘ik ben een worm’ maar ook ‘Jij bent mijn herder’. Voor de priester Rein was de beleving van de relatie met God, tot dan toe minder diep geweest. Maar nu werd, naast het ‘wij-samen’ ook ‘ik en God’ een levenskenmerk en ‘vlees en bloed’ van de mens Rein Vaanhold. Het ‘spreken over spiritualiteit’ van de voorgaande jaren werd nu meer een ‘tot jezelf komen’. Ook in de ander mag je God zien. Iedereen ‘heeft iets’, in eenieder ‘schuilt een schat’. Dat geldt in onze cultuur en ook voor andere continenten. In het wapen van de Kruisheren komt de leeuw voor, bekend in West Europa. De Kruisheren verspreidden zich over de VS, Zuid Amerika, Kongo en Indonesië, en aan het wapen werden vijf sterren toegevoegd die staan voor de vijf continenten, met daaronder de zon die opkomt vanuit het zuiden.
De Kruisheren stellen zich gastvrij op en willen graag ‘van ieder als persoon’ iets horen. Ze gaan een boek over gastvrijheid uitgeven en stellen zich daarbij de vraag ‘wie is bij wie te gast?’. Vriendschap is ook voor Augustinus belangrijk. Paul van Geest pleit ervoor dat vriendelijkheid tot echte vriendschap kan worden. Vanuit wetenschappelijke kennis over Augustinus, kun je dichter bij hemzelf komen en hem ook in een levende gemeenschap binnenbrengen. Iedereen kan worden geraakt door Franciscus, door Augustinus en andere grote spirituele leiders.
Als mens sterf je niet, maar je gaat op in God. Naar Hem ga je toe! Voor Rein is het ‘wij samen’ ‘in God’ de kern van zijn leven geworden. Hiervoor wil de gemeenschap van de Kruisheren in Uden mensen warm maken. Zij willen ‘de traditie doorgeven opdat anderen zich deze eigen kunnen maken’. Zij hopen dat hun gemeenschap vanuit de spiritualiteit van Augustinus, een plek wordt waar 16 verschillende groepen samen, elkaar zoekend, ontmoetend en luisterend naar elkaars verhaal, bijeen komen. Voor Rein staat niet de geïnstitutionaliseerde kerk voorop, maar de kerk als beweging die iets te bieden heeft aan haar omgeving en aan de samenleving. Dit is het verhaal van Rein dat hij vanuit de spiritualiteit van Augustinus heeft verteld. Het is zijn bijdrage aan het Derde Testament